Giọt Lệ Lặng Lẽ

nguyễn mạnh an dân

 Trước khi vào truyện.

            Đầu tháng mười năm 1978, ṭa án nhân dân tối cao thành phố Hồ Chí Minh mở phiên ṭa lưu động đặc biệt tại nhà hát Nghệ Đô, tỉnh Rạch Giá để xét xử mười ba người Việt Nam bị kết tội âm mưu lật đổ chính quyền. Những người đứng trước ṭa thuộc lực lượng Liên tôn, đặc trách tổ chức và chỉ huy chiến đoàn quyết tử Kiên Giang.

            Phiên ṭa liên tục làm việc trong hai ngày, gay gắt lên án và mạnh mẽ buộc tội bằng một bản cáo trạng dài hai trăm bảy chục trang, chung thẩm phán quyết mười ba chiến sĩ sa cơ bằng một mức án tối đa: Ba tử h́nh, hai chung thân, sáu hai mươi năm, một mười bảy năm và một mười hai năm tù khổ sai.

            Toàn bộ các bị cáo đều rất trẻ, người lớn nhất hai mươi sáu, người trẻ nhất chưa đến hai mươi. Những chiến sĩ quyết tử này không có lư do cá nhân nào để hận thù; họ cũng không có địa vị hay quyền lợi ǵ bị tước đoạt để riêng tư căm phẫn. Bầy phượng hoàng ngạo nghễ và lăng mạng này chỉ hành động từ sự thôi thúc của những trái tim nồng nàn t́nh yêu và đầy ắp trách nhiệm đối với tổ quốc và đồng bào ḿnh. Họ tin tưởng mănh liệt vào sức mạnh của chân lư nhưng cũng không ảo tưởng tin vào những thắng lợi ít cần đến hy sinh. Họ biết trước cái giá có thể trả và b́nh thản ngẩng cao đầu khi nghe tuyên án.

            Trong số những người bị xét xử có một  thiếu nữ hai mươi hai tuổi, sinh viên văn khoa, trưởng hướng đạo, biết viết nhạc, làm thơ, Tiểu đoàn phó tuyên vận kiêm  đại diện chính  thức của  tổ chức địa  phương  trước bộ chỉ huy tối cao trung ương. Tên cô ta là Thái Ngọc.

            1

iệt sửa lại đôi kính  cận, đưa  mắt tha thiết  và buồn  bă  nh́n Thái Ngọc, giọng trầm ấm, nửa âu yếm nửa van lơn:

“Hăy nghe lời anh, em yêu, anh trân trọng và chia xẻ hoài băo của em; anh cảm phục sự can đảm và tinh thần bất khuất của em nhưng anh đă suy nghĩ nhiều lắm rồi... Phí phạm, ảo tưởng, vô vọng. Một triệu quân cùng với bộ máy chính quyền đông đảo và hữu hiệu của miền Nam chúng ta đă thất bại em biết rồi đấy; anh không dám coi thường em và các bạn em nhưng lấy ǵ để có thể tin được là một nhóm người nhỏ nhoi và đơn độc có thể làm được điều mà cả một chế độ vững mạnh đă không làm được. Em hăy suy nghĩ lại đi.”

            “C̣n ǵ nữa không?”

            “Anh không hèn, không đầu hàng, bỏ cuộc đâu, nhưng con đường anh lựa chọn và theo đuổi phải đặt nền tảng dựa trên sự tính toán chính xác theo thực tế và sự sáng suốt của trí tuệ. Việc lớn, phải khôn ngoan và thận trọng, không thể để cho những cảm xúc t́nh cảm chi phối và lôi kéo chúng ta vào những cuộc phiêu lưu vô ích và tai hại. Anh đă sắp xếp ổn thỏa mọi việc, hăy chuẩn bị đi với anh, anh yêu em, chúng ta sẽ có tự do và có nhau. Anh sẽ đi học lại, chắc chắn anh sẽ đạt được một học vị xứng đáng để tiếng nói của ḿnh có thể được tôn trọng. Chúng ta sẽ kết hợp lực lượng, sẽ vận động ngoại giao, sẽ vạch định chiến lược đấu tranh trường kỳ với kẻ thù và sẽ thành công. Hăy tin anh, anh van em. Em thông minh và quả cảm, em sẽ là một đại diện, một khuôn mặt lănh đạo thế hệ phụ nữ tương lai, em sẽ...”

            “Thôi, đủ rồi.”

            Thái Ngọc nói như hét và  xoay người dợm  đứng  dậy.  Kiệt luống  cuống và sượng  sùng nh́n  sững Thái  Ngọc,  anh im lặng một chút rồi rụt rè nói tiếp:

            “Sao em lại bất b́nh với anh? Sao em không hiểu anh? Chúng ta đă từng đồng ư với nhau nhiều điều mà.”

            Thái Ngọc nhếch mép, nàng nói chậm răi, vừa nghiêm  nghị  cả quyết, vừa diễu cợt  khinh thị nhưng cũng không  thiếu vẻ đau đớn, thất vọng.

            “Bất b́nh, đúng nhưng không hiểu anh th́ không. Ông luật sư, cảm ơn ông đă giúp tôi cơ hội để biết thêm về một con người, một loại người. Tôi đă từng ngưỡng phục ông, ngưỡng phục những lư luận và nhận định của ông nhưng hôm nay th́ lại chính những thứ đó làm tôi ghê sợ và ghê tởm ông. Này nhé, ông xem con bé ngây ngô này có khôn thêm ra được chút nào hay không? Ông đă từng ra rả kết tội sinh viên Sài G̣n là đám trẻ nít nông nổi và nhẹ dạ, dễ bị lợi dụng, mua chuộc tạo ra nhiều nhiễu loạn dẫn đến những t́nh huống bất lợi cho đất nước. Đúng, tôi tin và phục ông lắm nhưng tôi đă quên một điều: Những người trẻ tuổi dẫu sao đă hành động bằng trái tim nồng nàn và tâm hồn trong sáng của họ v́ những điều mà họ tin là tốt đẹp, c̣n ông, có chút thật ḷng nào trong mỗi điều ông nói hay đó chỉ là cái cớ để ông tự ru ngủ, cái lá chắn để ông an ổn lương tâm, đánh lừa chính ḿnh và người khác để đứng ngoài mọi sự, vùi đầu vào sách vở ḥng giật được mảnh bằng. “Tiếng nói của một luật sư sẽ hiệu quả hơn, sẽ có giá trị hơn, sẽ đóng góp được nhiều hơn”  Ông đă nói như thế và tôi cũng tin như thế, nhưng phải chăng ông c̣n muốn dấu một điều là cương vị luật sư sẽ giúp ông an toàn hơn và dễ thăng tiến hơn; chưa hết đâu, ông c̣n muốn là một đại diện dân cử, ông từng hùng hồn lư luận: Lập pháp là quyền tối quan trọng của một quốc gia, phải nắm lấy, phải tận dụng để đem lại tự do dân chủ cho đất nước. Tội nghiệp cho tôi, tôi lại tin ông, lại kính trọng, ngưỡng mộ và... yêu ông; nhưng tôi khờ khạo không biết là đàng sau mọi vẽ vời bóng bẩy của ông là lá bùa bất khả xâm phạm mà các đại diện dân cử được hưởng; ông cần cái đó và ông sẵn sàng tranh đấu, sẵn sàng thể hiện ḷng nhiệt thành yêu nước nhưng ông chỉ có thể đấu tranh, yêu nước ở tư thế người ra lệnh, chỉ huy và trong một lớp bọc thật an toàn.”

            “Thái Ngọc...”

            “Đừng, đừng nói ǵ cả. Tôi đă  nghe  ông  nói nhiều rồi, hăy

b́nh tĩnh nghe tôi nói một lần. Ḷng yêu nước của ông là thứ yêu nước có điều kiện, tinh thần đấu tranh của ông là thứ tranh đấu có bảo đảm. Khi là một sinh viên ông cần đấu tranh như một luật sư; khi là luật sư ông cần đấu tranh như một nghị sĩ, dân biểu và bây giờ...”

            “Thái Ngọc, b́nh tĩnh đi em, đừng nghĩ như thế, đừng hiểu lầm.”

            “Không, tôi rất b́nh tĩnh và không hề hiểu lầm, thái độ của ông hôm nay đă giúp tôi nhận ra mọi sự. Bây giời chúng ta mất nước ông muốn đấu tranh ở Mỹ, ở Pháp; ông muốn đấu tranh bằng học vị tiến sĩ, bằng chiến lược trường kỳ. Cảm ơn ông, nhiều người đă làm như thế rồi nhưng xin nói cho ông biết, cái đất nước hấp hối tội nghiệp này đang thực sự cần những người lính chứ chưa cần tiến sĩ; nó cũng cần một người dám làm chứ không cần triệu người sẽ làm. Thôi, ông đi đi, xin ông để tôi yên.”

            Thái Ngọc nói một hơi dài, nàng lảo đảo như sắp quị xuống v́ đă cố gắng để nói về một thực tế quá phũ phàng, đau xót; nàng chỉ là một thiếu nữ, sức mẻ một t́nh yêu, điều đó c̣n có thể chịu đựng được nhưng nhận ra được một sự thật, thất vọng về một con người từng có lúc ngưỡng mộ và yêu mến là một mất mát to lớn và  là  một xúc phạm  đắng  cay  vào niềm  kiêu  hănh của Thái Ngọc; nàng nh́n Kiệt rồi như chợt nhớ ra, cao giọng nói tiếp:

            “Tôi c̣n quên một điều, tôi thông cảm và tha thứ về những toan tính riêng tư, muốn luồn lách tránh né, muốn an phận sống chết mặc bay của anh nhưng tôi không tha thứ cho thái độ coi thường sức mạnh của cả một dân tộc của anh. Hừ, “một nhúm người nhỏ nhoi và đơn độc” ai cho phép anh nghĩ như vậy. Những đau thương lớp lớp,  những thống khổ bề bề mà cả dân tộc đang gánh chịu sẽ như chất keo kết chặt, sẽ như sức nóng của thuốc bồi biến toàn dân ta thành những cơn băo, những đợt sóng thần quét sạch bạo lực, hiểu chưa, hiểu chưa?”

            Thái Ngọc vừa nói vừa hấp tấp đứng dậy, nàng không nh́n Kiệt, không nh́n thấy ǵ cả. Hai ḍng lệ lặng lẽ chảy theo khóe mắt, nàng mệt mỏi bước về phía trước, trong bóng đêm.

            2 

            Bách Thắng và Vinh chậm răi đạp xe đi ḷng ṿng rất lâu bên nhau. Thành phố cúp điện tối thui biến những con đường quen thuộc, gần gũi bao năm trở nên xa lạ, trống vắng đến mức lạnh lẽo, ngột ngạt. Trời c̣n rất sớm nhưng đó đây cửa đóng im ỉm, không khí phủ trùm một vẻ cô liu, quạnh quẽ.

            T́nh h́nh ngày một khó khăn, chính quyền mới áp dụng những biện pháp kiểm soát chặt chẽ mọi sinh hoạt cá nhân và chi phối toàn bộ đời sống xă hội; điều này tạo nên những áp lực tâm lư nặng nề và những xáo trộn sâu xa tác động đến từng con người, từng cảnh sống. Thành phố đă thưa vắng dần hồi, nhiều gia đ́nh đă hồi hương, nhiều người khác túa ra các làng xă lân cận t́m kiếm, đổi chác, mua bán đất đai để lập vườn, vỡ ruộng. Mọi người cố t́m một việc làm, cố chứng minh là đang quyết tâm từ bỏ cuộc sống bị kết tội là ăn bám ở thành thị để ḥa nhập vào đời sống lao động mới. Đêm đêm, mọi người ở hết trong nhà, hồi hộp chờ nghe loa phát thanh kêu gọi đi hội hộp chỗ này chỗ khác hoặc tụ lại bên nhau quanh những chiếc đèn dầu lù mù, nhỏ to bàn tán về đủ thứ lo âu, đủ điều  phiền nhiễu dồn dập kéo đến từng ngày, từng giờ. Không ai muốn bước ra đường giữa những bất trắc khôn lường đang chờ chực, ŕnh rập đâu đó, cùng khắp.

            Hai người bạn lặng lẽ đi ngang hội quán Hướng đạo, tấm bảng lớn trước cổng màu xanh dịu, ghi danh hiệu đoàn đă được gỡ xuống và thay bằng tấm bảng khác, lớn hơn, có hàng chữ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, màu vàng tươi trên nền đỏ chót; tuy nhiên, chiếc hoa bích hợp và hàng chữ bằng gỗ cưa lộng: “Đạo Lư Khê, Tráng đoàn Tô Châu” vẫn c̣n gắn bên trái cổng ra vào mặc dù màu sơn đă bạc trắng, một vài chữ cái đă rơi mất và một số chữ khác xiêu vẹo, găy bể. Thắng nói nhỏ với bạn, giọng ngậm ngùi:

            “Thái Ngọc thấy cảnh này chắc cô ấy buồn lắm.”

            “Chúng ta đều như thế cả chứ riêng ǵ cô ấy, đoàn như một phần đời ḿnh mà, mất nó như mất một nửa đời sống.”

            “Đúng, tôi biết, nhưng cậu biết lúc này Ngọc không vui chứ? Chuyện với ông Kiệt không ra làm sao cả, vừa buồn riêng vừa đau chung, cậu nghĩ một thiếu nữ như cô ấy có thể chịu đựng được à?”

            Vinh không nói ǵ, sinh hoạt chung với nhau nhiều năm, anh biết rơ bản tính và bản lănh  của Thái Ngọc; tuy nhiên, rơ ràng là đă có quá nhiều đau thương mất mát đến với nàng: Một người anh tử thương trong những trận đánh bi thảm cuối cùng, cha và hai người anh khác bị bắt đi cải tạo chưa có tin tức, chưa biết sống chết ở đâu; mẹ và mấy người chị đă bị lùa ra khỏi thành phố theo một chiến dịch chung triệt để và toàn diện; c̣n chuyện t́nh yêu như một vết thương đầu đời rướm máu. Làm sao Thái Ngọc có thể chịu đựng được chừng ấy bất hạnh, Vinh nghĩ và thấy ḷng ḿnh đau nhói.

            Bách Thắng nh́n vẻ ưu tư của bạn, anh cũng im lặng một lúc rất lâu rồi mới rụt rè dọ ư:

            “Thế cậu vẫn giữ  quyết  định để Thái Ngọc đi gặp ông đầu

tàu à? Một người nào khác được không? Tôi nghĩ lúc này có lẽ nên để cô ấy nghỉ ngơi một chút.”

            Vinh ngước lên nh́n Thắng, anh kề xe vào sát bên bạn, đưa tay vỗ vỗ lên lưng Thắng, thân ái và cởi mở:

            “Cậu tưởng tôi muốn thế à? Ngọc, cô ấy yêu cầu đấy;  cô ấy

đâu phải loại người mỗi một chút là nằm rũ ra, than trời trách đất, với lại có nhiều việc đâu phải ủy thác cho ai cũng được, cậu biết điều ấy mà.”

            “Vâng, nhưng...”

            “Tôi biết, nhắc nhở  của  cậu cũng có  lư,  thôi ḿnh cứ ghé thăm Ngọc một tí trước đă, coi t́nh h́nh thế nào rồi sẽ tính.

            “...”

            “Nhớ là đừng nhắc ǵ đến những điều bọn ḿnh vừa nói với nhau về t́nh cảnh của cô ấy, cứ để mọi chuyện tự nhiên và ḿnh sẽ tùy nghi, Ngọc không muốn thấy ai ái ngại về việc riêng của cô ấy cả, cậu hiểu?”

            Thắng gật đầu, hai người bạn không nói ǵ thêm cho đến khi cùng dựng xe trước căn nhà nhỏ, tối tăm im vắng ở cuối đường Mạc Cửu. Vinh vừa gơ cửa vừa quay lại nói nhỏ với Thắng:

            “Cậu nhớ nhé.”

            “Biết rồi, trưởng.”

            Thắng trả lời không lớn nhưng sự im lặng của khu phố nhỏ như làm cho tiếng nói của anh có sức khuyếch đại khiến Ngọc có thể nghe được từ bên trong, nàng vừa mở cửa vừa cười cười, đùa nghịch:

            “Vào đi các bạn, cái ǵ mà trưởng với sói con đây?”

            “Trưởng Vinh bảo tôi phải thuyết phục Ngọc hát cho bọn này nghe lại mấy bản nhạc cũ, thành phố của chúng ta bây giờ buồn quá, muốn nghe một bản nhạc cũng không biết t́m đâu cho ra.”

            Thắng nói nhưng  không  đợi  Ngọc  trả lời, anh nh́n  quanh quất khắp nhà rồi trầm giọng hỏi nhỏ, buồn buồn:

            “Chỉ c̣n ḿnh Ngọc ở lại thôi à? Bác và mấy chị về Sóc Xoài hết rồi sao? Bác yếu như vậy làm sao chịu đựng được công việc và điều kiện sống ở đó.”

            “Đành thôi chứ biết làm sao được anh, chính Ngọc cũng chỉ c̣n ở tạm lại đây mà thôi, họ muốn lấy cái nhà này, nghe nói định mở hợp tác xă sản xuất ǵ đó. Họ bảo hồi hương là một thái độ tích cực ủng hộ chính sách của nhà nước, sẽ có ảnh hưởng tốt đến việc rút ngắn thời gian bị giam giữ của ba Ngọc và mấy anh. Bọn Ngọc không tin như vậy nhưng má tin, tội nghiệp bà cụ, bà sẵn  ḷng làm  mọi điều dù khó khăn thế nào miễn là có chút hy vọng sẽ giúp được ít nhiều ǵ cho ba Ngọc và mấy anh.”

            Thái Ngọc không vui nhưng lời nói hết sức b́nh thản, tự nhiên, không than van, trách móc. Vinh và Thắng đều thấy khó xử và không biết phải nói điều ǵ. Làm sao có thể mở miệng yêu cầu Ngọc thi hành công tác trong một điều kiện cá nhân nhiều khổ tâm, phiền muộn như vậy. Không có quyền lợi hay quyền lực nào ràng buộc nhau ngoại trừ mỗi người tự chọn lấy quyết định cho ḿnh, Ngọc đă làm điều đó, nàng nh́n thẳng về phía Vinh, cười rất tươi nhưng giọng nói lại rất nghiêm nghị:

            “Anh đang áy náy giùm Ngọc phải không? Cảm ơn nhưng xin coi lại đi, ḿnh biết nhau nhiều mà, đừng làm Ngọc tủi thân chớ. Chúng ta từng là bạn bè nhưng bây giờ khác, chúng tôi tin tưởng và chọn lựa anh, đâu phải chuyện đùa, nhớ đấy, giờ anh chỉ huy và phải chịu trách nhiệm tinh thần với tất cả anh chị em. Tôi biết mọi người đang nỗ lực công tác và tôi cũng biết các anh đến đây không phải để chơi, nghe nhạc. Nói đi, tôi sẵn sàng làm công việc của tôi.”

            Thái Ngọc dừng lại mỉm cười, nheo mắt nh́n Vinh và Bách Thắng, giọng nói trở nên linh hoạt và tự chủ hơn, cố làm cho không khí mất vẻ trang trọng, ngột ngạt:

            “Cần ǵ nói đi hai trưởng, bộ điệu đóng kịch b́nh thản vô sự không hợp với mấy anh  và nó có thể lừa được người khác nhưng không dấu được Ngọc đâu, ḿnh đồng bọn mà, Ngọc muốn “tứ đại công khai” như ḿnh vẫn thường có với nhau.”

            Vinh cũng cười, anh khỏ nhẹ mấy ngón tay xuống mặt bàn, tư lự một chút rồi ngước lên nh́n Thái Ngọc:

            “Được  rồi, ngắn gọn là tôi cần một người  thích hợp  để liên

lạc với bộ chỉ huy tối cao, báo cáo một số t́nh h́nh, đạo đạt một số đề nghị và nhận về những chỉ thị cần thiết. Cô phụ trách công tác này.”

            “Được.”

            Thái Ngọc trả lời dứt khoát, không dắn đo suy nghĩ. Bách Thắng nh́n Vinh rồi quay về phía Ngọc định nói một điều  nhưng chưa kịp mở lời Vinh đă nói tiếp:

            “Bây giờ chúng ta sẽ kiểm điểm lại toàn bộ công việc, cô nhớ kỹ và tŕnh bày lại với bộ chỉ huy, chúng ta không thể xử dụng bất kỳ một thứ giấy tờ, văn bản ǵ, cô hiểu?”

            “Vâng.”

            “Tốt lắm, phiền anh Thắng tóm lược thật đầy đủ về tổ chức nhân sự, t́nh trạng trang bị, địa bàn phối trí lực lượng và kế hoạch hành động cấp thời cho Thái Ngọc biết. Tôi sẽ tổng kết và cụ thể hóa công tác của Ngọc.”

             Vinh nói nghiêm nghị và Thắng trả lời cũng nghiêm nghị không kém:

            “Vâng, tôi xin bắt đầu...”

            3

            Thái Ngọc trao bó mạ cấy dở cho người chị, kéo chéo khăn choàng vai chùi sơ đôi tay rồi vội vă bước lên bờ khi nh́n thấy Bách Thắng. Trời nắng gắt, khoanh nước cạn lắp xắp trong khoảng ruộng nhỏ lấp lánh như đang bốc hơi. Thái Ngọc vừa đi vừa dũ dũ hai ống quần vén cao phủ xuống đôi chân trần lấm lem bùn đất, chiếc nón lá đội nghiêng và cái áo bà ba trắng choàng ngoài che nắng không gài nút cổ để lộ chiếc áo lụa tím bên trong làm nổi bật làn da trắng ngần của chiếc cổ nơn nà và đôi má ửng hồng lấm chấm mấy giọt mồ hôi.

            Thắng ái ngại nh́n Thái Ngọc, hai người lặng lẽ ngồi xuống dưới bóng mát của cây tràm nhỏ sát góc bờ ruộng. Ngọc đưa mắt nh́n với vẻ lo lắng, dọ hỏi. Thắng nói nho nhỏ:

            “Ngọc b́nh tĩnh  nhé, tôi có  một  chuyện  muốn  cho Ngọc biết.”

            “Anh nói đi, tôi biết có nhiều khó khăn, tôi đă chuẩn bị tinh thần để đối phó với điều đó, đừng lo.”

            Thắng do dự một lúc khá lâu rồi nói nhanh, mắt không nh́n Thái Ngọc:

            “Vinh bị bắt rồi.”

            Ngọc ngồi sững, không kêu than cũng không hỏi han thêm bất cứ điều ǵ nhưng nét mặt đau đớn hơn mọi lời nói. Từ khi thất bại trong chuyến công tác liên lạc với bộ chỉ huy -không gặp ai, chỉ nhận được một mẩu nhắn tin vỏn vẹn mấy chữ “tạm ngưng hoạt động, chờ lệnh” qua hộp thư liên lạc- trở về, Thái Ngọc đă nhận thấy t́nh h́nh có điều bất ổn; sau đó, tin chủ tịch và các phụ tá trong tổ chức bị bắt cùng với việc mật khu PT bị khám phá và tiêu diệt được phổ biến ồn ào trên báo chí và các hệ thống truyền thanh, truyền h́nh trong cả nước đă đặt Thái Ngọc và các chiến hữu của nàng trước một t́nh thế hết sức nguy ngập; tuy nhiên, những người trẻ tuổi vẫn b́nh tĩnh và tin vào sức ḿnh, tin vào việc làm chính đáng với sự đồng ḷng và hỗ trợ của đồng bào ḿnh, họ khẩn cấp hộp bàn và quyết định phân tán lực lượng: Các bộ phận tuyên truyền, tổ chức và yểm trợ giới hạn hoạt động, duy tŕ sự hiện diện bằng các truyền đơn bí mật và bằng phương thức rỉ tai, chuyền miệng tránh mọi sự lộ diện công khai; bộ phận tác chiến chủ lực được xé nhỏ thành các đơn vị du kích địa phương, rút về các khu vực xa trà trộn cày cấy sản xuất như các nông dân b́nh thừng khác và sẵn sàng cầm súng như một người lính khi t́nh h́nh đ̣i hỏi. Mọi việc tiến triển thuận lợi và mọi người tin là tổ chức sẽ vượt qua cơn thử thách, sẽ tồn tại và phát triển. Tin Vinh bị bắt là một biến cố lớn lao như một tiếng sét đánh vào niềm tin vốn đă bị nhiều đe dọa của tất cả.

            Bách Thắng kiên nhẫn ngồi đợi cho Thái Ngọc dịu bớt xúc động, anh lấy thuốc châm lửa hút, mắt đăm chiêu, xa vắng một lúc lâu rồi mới chậm răi ngước lên nh́n bạn, vừa nói vừa xoay xoay điếu thuốc trong tay:

            “T́nh h́nh rất xấu, tôi không muốn tự an ủi, cũng không muốn tạo ảo tưởng cho nhau, phải nhận thật như vậy.”

            Thái Ngọc im lặng gật đầu, Thắng nói tiếp, giọng rắn rỏi và cương quyết hơn:

            “Tuy nhiên, chúng ta chấp nhận mất mát, từ đầu chúng ta đă ư thức được điều đó. Một cá nhân, nhiều cá nhân có thể hy sinh nhưng tổ chức của chúng ta nhất định không thể tan ră. Dù muốn hay không, tôi phải thay thế vai tṛ của Vinh và có thể một ngày nào đó, một anh em khác sẽ thay thế tôi. Mỗi chúng ta đều quá nhỏ nhưng trách nhiệm buộc ta phải lớn. Tôi đến báo tin và chào Ngọc, chiều nay tôi về Đức Tường, có thể sẽ xuống Kiên Lương, cũng có thể sang Châu Đốc, lúc này chưa thể nói được điều ǵ chắc chắn nhưng tôi hứa sẽ làm hết sức và sẽ liên lạc với Ngọc thường.”

            Thái Ngọc nh́n Thắng, sự xúc động làm nàng nghẹn lời. Kế hoạch của Thắng hợp lư và cần thiết nhưng ư nghĩ về một sự cách biệt lâu dài và những bất trắc trùng trùng có thể xảy ra bất cứ lúc nào cho những người bạn chiến đấu làm ḷng Ngọc đau nhói; nàng muốn đề nghị cùng đi với Thắng, muốn làm một điều ǵ để chia xẻ trách nhiệm với anh nhưng chưa kịp nói lời nào th́ Thắng đă dợm đứng lên, từ giả bằng những lời dặn ḍ tha thiết và chí t́nh:

            “Tôi không có  nhiều th́  giờ,  ở lâu sợ  cũng không tiện cho Ngọc, thôi,  tạm biệt, cẩn thận,  nhớ  đừng trở  về  Rạch Giá, tạm thời ngưng mọi công việc, phải lánh mặt lên Sài G̣n hay một nơi nào đó ít lâu, tôi sẽ liên lạc, nhất định.”

            Giọng Thắng càng lúc càng nhỏ lại, đôi mắt xa vắng và u uẩn, anh  trầm ngâm một chút rồi bất ngờ nói nhanh một điều, dường như đă giữ rất lâu trong ḷng:

            “An nguy của Ngọc, với tôi,  quan trọng  như thế nào, Ngọc biết, cho dù có xảy ra điều ǵ, nên nhớ là tôi vẫn luôn có mặt đâu đó, bên Ngọc.”

            Thắng vừa nói vừa hấp tấp bước đi, tránh không nh́n Ngọc cũng không kịp chờ chào mấy người chị đang bước lại gần, làm như nếu nấn ná ở lại anh sẽ không kềm giữ được và mọi việc sẽ buồn hơn. Bóng Thắng đổ dài trên bờ ruộng lồi lỗm, nứt nẻ.

            Thái Ngọc sững sờ đứng lặng, mấy lần nàng định chạy theo, định nói với Thắng nhiều điều nhưng nỗi buồn lo trước tin tức thất lợi về Vinh và sự chia ly ngậm ngùi cùng Bách Thắng làm Ngọc ngẩn ngơ đến ră rời và hai chân như muốn dán chặt xuống đất. Thắng đi chưa xa nhưng mắt Ngọc như nḥa đi, khiến những h́nh ảnh trước mặt lung linh, mập mờ, lúc gần lúc xa.

            Thái Ngọc thấy hối hận, tiếc rẻ; lẽ ra nàng phải nói với Thắng, phải cho anh biết nàng cũng lo cho anh, cũng nghĩ về anh như một người bạn, một chiến hữu hay có thể c̣n hơn những cái đó. Ngọc tự trách ḿnh, biết có c̣n gặp lại, biết có cơ hội nào để nói với Thắng những điều chưa kịp nói nữa không?

            Bách Thắng đă đi khuất từ lâu mà Thái Ngọc vẫn c̣n ngồi lặng bên bờ ruộng như người mất hồn cho đến khi mấy người chị đến gần gọi Ngọc đi về. Mặt trời đă lặn từ lâu và đồng ruộng vắng lặng, buồn bă.

            Thái Ngọc lững thững đi chậm lại phía sau cách xa mấy người chị một đoạn ngắn, nàng đă b́nh tĩnh trở lại và muốn được yên tĩnh để suy nghĩ và sắp xếp công việc.

            Phải lánh mặt, phải biến mất một thời gian cần thiết nào đó. Đúng, cuộc chiến c̣n dài, rất dài, vấn đề không phải là liều lĩnh để làm một thứ anh hùng cá nhân, mà là phải thấy những mục đích cụ thể và phải nhắm đến những hiệu quả của công việc; nhẫn nhịn đôi lúc cũng đồng nghĩa với can trường.

            Thái Ngọc đă sắp xếp cẩn thận mọi việc từ khi nhận biết tổ chức có thể bị phát giác; d́ Bích đă lo cho nàng cái giấy tạm trú và tấm thẻ nhân viên Hợp tác xă may mặc xuất khẩu ở cư xá Thanh Đa; chú Tồn cũng đă bố trí cho nàng vai tṛ kế toán trên Lâm trường Cần Đăng, Ḷng Hồ. Nhập được vào cái thế giới xô bồ tứ xứ ở Thanh Đa hay ẩn ḿnh trong xó rừng B́nh Long Sông Bé là mù tăm, biệt tích; rồi ngày tháng c̣n dài và mọi thứ sẽ khác, chỉ cần ư chí c̣n, quyết tâm c̣n là cơ hội c̣n.

            Thái Ngọc thấy b́nh tâm, thanh thản, chỉ cần đến ngày mốt, chậm lắm ngày kia là xong. Thái Ngọc nói thử một câu giọng Huế; nói thử một câu giọng Bắc, những giọng địa phương mà nàng đă khổ công tập luyện nhiều ngày, giọng nói như thật, vài ngày nữa  thôi nàng sẽ thành một cô gái Phong Điền, thợ may ở Thanh Đa hoặc cô chiến sĩ gái chuyển ngành gốc Ninh B́nh ở Lâm trường Sông Bé; Ngọc có đủ giấy tờ để chứng minh lư lịch và mọi chuyên sẽ ổn thỏa nhưng nàng c̣n một việc phải làm trước khi thoát đi. Trách nhiệm với đồng đội và t́nh cảm cũng như danh dự cá nhân buộc nàng phải làm điều đó. Mấy mươi chị em trong phân đội cảm tử Triệu thị Trinh do nàng thành lập và chỉ huy phải được thông báo đầy đủ t́nh h́nh và hướng dẫn phương thức đối phó kịp lúc. Không thể bỏ chiến hữu để chạy lấy thân ḿnh; sống như vậy khác nào như đă chết nhục nhă.

            Thái Ngọc trở về Rạch Giá trong đêm và nàng bị bắt trước khi trời sáng.

            4

            Gă giám thị trại giam hích vai xô nhẹ Thái Ngọc dạt qua một bên, chồm người tới trước mở chiếc khóa đồng lớn, rút sợi giây  xích  kêu  lổn  rổn trước khi kéo cánh cửa dày, nặng, hé mở

vừa  đủ  thân người. Gă  lùi lại, lấy đà rồi đạp mạnh đẩy người tù  vào trong cùng lúc đóng ập cửa lại.

            Thái Ngọc đưa hai tay ôm lấy đầu, cố gắng bảo vệ để không bị va chạm nguy hiểm vào những bộ phận quan trọng trong cơ thể. Kinh nghiệm của nhiều lần bị biệt giam giúp nàng nhận biết tất cả các chuồng nhốt người này đều rất nhỏ, giống như những chiếc quan tài đứng, cao không quá tầm người, vách lồi lơm, lởm chởm đá cứng, đôi khi được ràng bọc bởi những lưới kẽm gai sắc nhọn. Đà xô của người cai tù có thể đẩy những nạn nhân ốm yếu, đă bị tra tấn rũ riệt dập vào vách phải, vách trái hoặc đầu cuối của hầm giam và tạo ra những thương tích trầm trọng.

            Hồi mới bị bắt, Thái Ngọc đă nằm biệt giam hơn sáu tháng. Ngày đầu tiên một ḿnh trong khoảng không gian chật chội, tối đen, im vắng và lạnh lẽo Thái Ngọc có cảm tưởng như đang sống dưới hầm mồ, trong cơi chết tách biệt hẳn với đời sống, với  con người. Trong một thoáng, Thái Ngọc như quên hết mọi chuyện: những lời nạt nộ quát tháo, những cú gh́ tóc, đấm đá, những sợi giây điện, những tiếng lắc cắc rờn rợn của chiếc kềm lớn kẹp nát thịt người và cả những vết thương lở loét đẫm ướt máu tươi. Tất cả đều tan đi, loăng mất trước nỗi cô đơn kinh hăi của bóng đêm và sự vắng lặng. Thái Ngọc thử đứng lên và đầu nàng phải cong quặp xuống để tránh trần hầm, nàng giang hai tay để ước lượng chiều ngang và cả hai cùi chỏ đều phải cong lại khi hai bàn tay chạm vách ngăn. Thái Ngọc muốn ḍ thử chiều dài nhưng vừa khởi đầu nàng đă cảm thấy như ḿnh đang trở về chỗ cũ, nàng chán chường dựa lưng vào vách, dũi hai chân song song trên sàn đá cứng và lồng ngực nặng nề, ngột ngạt như đă thở hết không khí chung quanh.

            Thái Ngọc không ước lượng được giờ giấc, thời gian, lúc nào cũng như đang sống trong đêm tối thâm u và sự vắng lặng cô đặc. Đâu đó có tiếng chân người, tiếng cười nói thoang thoáng như từ một cơi xa xăm nào vọng lại. Hầm giam có một cửa vuông nhỏ bằng bàn tay x̣e gần đỉnh nóc chỉ được mở ra một lần trong ngày, đủ thời gian để một người cai tù lầm ĺ, lạnh mặt đẩy vào tô bo bo lưng, b́nh nhựa nước và cái bô vệ sinh sạch, nhận lại những thứ tương tự đă được sử dụng và đóng lại.

            Suốt một thời gian dài cô đơn, tách biệt, Thái Ngọc gần như kiệt sức và hoảng loạn tâm trí. Nhiều đêm, hàng chục lần nàng bị dựng dậy bởi ánh đèn pha cực mạnh rọi thẳng vào mặt. Ánh sáng chói rực làm đôi mắt đă quen với bóng đêm của nàng như cứng lại, dại đi, nhức nhối và ràn rụa một chất  nước trong, không khóc mà chảy ṛng ṛng, liên tục.

            Thái Ngọc cố gắng tự trấn an, tự khuyến khích; cố gắng giữ vững tinh thần, b́nh tĩnh và sáng suốt để chống chỏi, đối phó, giữ vững lời khai, bảo vệ chính ḿnh và đồng đội; điều này thật quá khó khăn, những kỷ thuật điều tra tinh vi, những áp lực tâm lư nặng nề, những đe dọa tinh thần giai dẳng và liên tục, những khổ h́nh thô bạo và tàn khốc; tất cả sẳn sàng đè bẹp, đánh gục mọi đề kháng của con người. Nhiều lúc Thái Ngọc tưởng như đă mỏi ṃn, sắp ngă quỵ nhưng rồi những tiếng morse lặng lẽ đánh trong đêm đă vực nàng dậy, nâng nàng đứng lên.

            Suốt một dăy mười mấy căn hầm biệt giam truyền cho nhau hơi ấm và sức mạnh. Những tiếng gơ dài ngắn khác nhau, nho nhỏ, vội vă chuyền đi từ vách ngăn này qua vách ngăn khác những tin tức, những lời thăm hỏi, an ủi và khuyến khích.

            Thái Ngọc “nói chuyện” với người bạn bên phải, bên trái rồi dần dà, qua trung gian giây chuyền, tất cả anh chị em đă gặp nhau, những lời khai được bàn thảo, những chỉ thị được phổ biến và những tâm sự được dàn trải.

            Lần đầu tiên nghe người bạn kế vách chuyển ám hiệu: “Vẻ Vang mạnh, gởi lời thăm.” Thái Ngọc sững sờ như không tin vào tai ḿnh, rồi nỗi vui mừng trùm tỏa khiến nàng như quên hết đau đớn, lo âu, chỉ muốn được bay bổng, hét to, cười lớn và khóc vùi. Vinh mạnh giỏi, đủ rồi. Sức mạnh thể chất và tinh thần là điều quí nhất mọi người muốn cho nhau trong hoàn cảnh này. Thái Ngọc tin vào nghị lực của Vinh nhưng nàng không thể tin là anh có thể chịu đựng được những đ̣n thù đoạt mạng nhắm vào những người như anh. Lời nhắn tin của Vinh ít ỏi nhưng vẫn chứng tỏ là anh c̣n có mặt, c̣n đứng vững cho đến lúc này. Thái Ngọc gởi đến Vinh mấy lời vắn tắt:

            “Mạnh, thăm, chờ.”

            Mẩu nhắn tin có vẻ mơ hồ, không rơ nghĩa nhưng Vinh hiểu; người trưởng hướng đạo và là người chỉ huy biết đồng đội chờ ǵ ở ḿnh, anh thông báo t́nh h́nh tổng quát, gợi ư để thống nhất lời khai và đặc biệt cho biết t́nh trạng nhân sự và kế hoạch hoạt động của những anh chị em c̣n chiến đấu bên ngoài.

            Thái Ngọc biết một số tin tức về Bách Thắng thông qua hệ thống thông tin bí mật này, nàng không biết từ đâu Vinh có được tin tức nhưng tin tưởng chắc chắn là anh không bao giờ đặt chuyện để ru ngủ đồng đội, mọi việc anh nói đều trung thực, Thái Ngọc khẳng định điều đó và hàng đêm nóng ḷng chờ nghe những âm thanh ấm áp và lạc quan phát ra từ các bức tường lạnh lẽo ngăn cách các hầm biệt giam.

            Tổ chức đang được củng cố và bành trướng hoạt động, nhiều kế hoạch lớn đang được hoạch định. Tuy nhiên, điều đắn đo của anh em bên ngoài là sự an nguy của các chiến hữu trong tù. Tổ chức càng mạnh, hoạt động càng hữu hiệu th́ sự khó khăn, nguy hiểm càng gia tăng, đ̣n thù càng thô bạo đối với những kẻ sa cơ, chim lồng cá chậu.

            Vinh hiểu và chia xẻ tâm trạng của Bách Thắng, anh rất vui mừng và cảm động nhưng trách nhiệm đối với tổ quốc quan trọng và thiêng liêng hơn bất cứ một hy sinh cá nhân nào, anh nhắn tin ra ngoài, khuyên Bánh Thắng đừng v́ một lư do riêng tư nào mà bỏ lỡ những cơ hội, làm dở dang, chậm trễ những mục đích lớn.

            Bách Thắng hiểu và  tôn trọng  quyết  định  của Vinh, nhiều cuộc  tấn  công  mạnh  mẽ và  đồng loạt được thực hiện khắp nơi, nhiều tài liệu đấu tranh được phổ biến ồ ạt và rộng răi, gây được tiếng vang và tạo được niềm tin cho mọi người. Kế hoạch giải thoát đồng đội được hoạch định và chuẩn bị nhưng Vinh, Ngọc và các chiến hữu khác bị đưa ra ṭa trước khi nó được thực hiện.

            Đêm trước ngày bị đưa ra xét xử, Vinh đánh một bản mật mă dài, anh chúc sức khỏe, nghị lực và may mắn cho tất cả anh chị em, cuối cùng anh đề nghị mọi người đồng hát bài Tạm biệt. Suốt tất cả các vách ngăn vang lên lời ca hàm ư lạc quan nhưng ẩn nghĩ ngậm ngùi: “V́ đâu anh em chúng ta ngày nay sắp cùng bồi hồi xa cách, cách xa nhưng ta hằng mong rồi đây có ngày ḿnh c̣n gặp nhau.”

            Ngày gặp nhau ấy không bao giờ có, những chiến sĩ gặp gỡ trong lao tù không giống bất cứ một cuộc gặp gỡ nào khác, việc đến, đi, c̣n, mất là điều có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Bài hát tạm biệt đă trở thành những lời từ giă cuối cùng, vĩnh biệt. Phiên ṭa chỉ có tính cách h́nh thức, án tử h́nh đă được định sẵn cho Vinh và hai chiến hữu khác; không ai c̣n có cơ hội gặp lại các anh nữa. Mức án tối đa cũng đă được đành cho tất cả mọi người c̣n lại, họ bị xé nhỏ, bị chuyển đi tản mác ở nhiều nhà tù khác nhau trong cả nước.

            Ngọc bị chuyển về trung tâm tạm giam, rồi bị đẩy đi Long Thành và cuối cùng biên chế về Hàm Tân, Thuận Hải. Mỗi lần di chuyển là một đổi thay, mất mát; bạn bè vừa quen đă xa, đồng chí vừa kết hợp đă bị tách rời, liên lạc vừa bắt được đă mất dấu. Nhiều lúc Thái Ngọc cảm thấy chán chường buồn bă, nàng không muốn là kẻ vô dụng sống thừa, không muốn thành người nín thở qua sông chờ ngày măn án, nàng muốn có mặt, muốn đóng góp. Nhiều lần Thái Ngọc hỏi mẹ về Bách Thắng và các anh chị em khác trong các lần thăm nuôi nhưng bà cụ không biết được điều ǵ rơ ràng, chỉ thông báo đại khái là h́nh như lực lượng thỉnh thoảng có xuất hiện chỗ này chỗ kia, làm việc này việc khác. Người mẹ tin tưởng con ḿnh, bà không muốn dấu nàng điều ǵ nhưng thực sự Bách Thắng đă dấu bà, anh không muốn bà cụ lo sợ hay bị liên lụy nên không bao giờ ghé thăm hay cho biết điều ǵ, chỉ nhắn qua trung gian lời vấn an và lần nào cũng gởi một món quà cho Thái Ngọc.

            Gói quà được bọc kỹ trong nhiều lớp giấy báo, lúc là tờ Nhân Dân, lúc Sài G̣n Giải Phóng, Tuổi Trẻ, Lao Động, đôi khi Lenin toàn tập; những báo chí sách vở gần như kinh điển của chế độ được tin cậy hoàn toàn vào nội dung nhưng cũng không thoát được mạng lưới khiểm soát chặt chẽ của các giám thị trại giam. Những lần thăm nuôi đầu tiên, toàn bộ bao b́, giấy gói đều bị lột bỏ, quà thăm đổ tháo, lẫn lộn món này với món kia, hư hao mất mát gần hết; về sau, việc đề pḥng, kiểm soát tương đối lỏng lẻo hơn, quà được mở ra, bươi móc, lục xét rồi gói lại, Ngọc nhận được những tờ báo và nàng t́m ra được những tin tức về Bách Thắng. Ở đâu đó, mờ nhạt, khuất lấp, khó t́m giữa những hàng chữ chi chít của trang báo là một chuỗi dăy số nhỏ với một mũi tên chỉ lên hay chỉ xuống ”một loại ám hiệu mọi người đă qui ước ngày c̣n hoạt động chung với nhau” Căn cứ vào chiều mũi tên, người nhận sẽ ḍ trong bài xă luận từ đầu trở xuống hay ngược lại, chữ đầu tiên mang số một, từ đó, theo các cụm số, t́m ra lời người gởi muốn nhắn.

            Thái Ngọc đă nhận được nhiều tin tức từ Bách Thắng, những lời nhắn hết sức ngắn gọn nhưng Thái Ngọc cảm nhận được tất cả sự tự tin và ḷng lạc quan của người chiến hữu thân thiết của ḿnh. Bách Thắng cho biết t́nh h́nh rất khó khăn, chính sách cai trị hết sức hà khắc và thô bạo, đời sống dân chúng cùng quẩn; đó là một nỗi đau xót chung nhưng cũng là một điều kiện tâm lư thuận lợi để bùng lên, kết hợp lực lượng dành lấy quyền sống cho đồng bào. Kế hoạch giải thoát cho đồng đội cũng được đề cập trở lại và Bách Thắng khuyên Thái Ngọc vững tâm chờ.

            Thái Ngọc sống trong một tâm trạng vừa vui mừng háo  hức, vừa lo  âu hồi hộp;  được ra  ngoài, được hữu ích là ước mong lớn nhất của nàng, nhưng cái giá để trả cho điều ấy to lớn đến mức nào, an nguy của đồng đội sẽ ra sao là điều không thể lường trước được. Thái Ngọc nhắn tin khuyên Bách Thắng thận trọng, đừng v́ bất cứ một cá nhân nào mà liều lĩnh có thể dẫn đến những khó khăn, nguy hại cho toàn tổ chức. Ngọc mong Bách Thắng nghe lời khuyên của nàng nhưng đồng thời đôi lúc nàng cũng mơ hồ hy vọng, biết đâu Bách Thắng có thể có những tính toán vẹn toàn.

            Mọi việc nh́  nhằng chưa đưa đến quyết định chính thức nào

th́ liên lạc đột nhiên bị gián đoạn, một rồi hai kỳ thăm nuôi. Thái Ngọc hết sức lo lắng, nàng hỏi thăm mẹ và được bà cụ cho biết nghe nói có đánh nhau, có thắng lợi và cũng có hy sinh. Hỏi hy sinh đến mức nào và những ai; bà cụ lắc đầu.

            Sáng nay, Thái Ngọc đă mừng rỡ tưởng như có thể hét to lên khi nh́n thấy gói quà giấy báo quen thuộc như mọi lần, nỗi vui mừng đă làm nàng quên cả e dè và đă sơ hở đến mức gây ra tai họa.

            Thái Ngọc nôn nóng mở gói báo trong lúc ngồi chờ xét đồ, hấp tấp t́m và ḍ các hàng số ám hiệu: 7-29-81: Thắng hy sinh. Tin xấu nhận được khiến Ngọc ră rời, tái xanh và lảo đảo như sắp ngă quị. Ngọc cố trấn tĩnh nhưng đă quá trễ, những động tác và khí sắc của nàng đă không dấu được những cặp mắt xoi mói của các giám thị trại giam; nàng bị dẫn vào pḥng riêng, gói quà bị lục xét kỹ, tờ giấy báo được chi li ḍ kiếm và hàng số nhỏ bị phát giác.

            Suốt buổi chiều kéo dài đến khuya, Thái Ngọc điêu đứng, dở sống dở chết. Mọi biên pháp điều tra tàn khốc nhất được áp dụng để quyết t́m ra những bí mật của các hàng số nhưng Thái Ngọc đă cố gắng chịu đựng, cương quyết chống chỏi để bảo vệ điều bí mật này, nàng bị ngất xỉu nhiều lần nhưng không có ǵ có thể bắt nàng đầu hàng, khuất phục. Dăy số vẫn là những ẩn số, “những  con số vô t́nh không liên can ǵ  đến  ai”.  Ngọc  bị tống

vào biệt giam v́ lời khai đó.

            Bách Thắng đă hy sinh, Ngọc lẩm bẩm lập đi lập lại hàng chục lần một sự thật mà nàng không muốn tin là có thật. H́nh ảnh Bách Thắng thật gần rồi xa xăm; đâu đó rồi mất hút. Ngọc muốn quên nhưng cứ nhớ, muốn nghĩ tới lại mờ loăng, chập chùng. Nỗi đau lớn quá, đậm quá khiến Thái Ngọc lững lơ như không c̣n làm chủ được cảm giác và suy nghĩ của ḿnh và rối ren với nhiều mâu thuẫn tế nhị: Sự hy sinh cho chính nghĩa nào cũng cần thiết, có ǵ mà buồn. Có giá nào quá đắt khi đánh đổi với hạnh phúc của cả một dân tộc đâu, sao lại tiếc? Đă biết trước như thế, đă chấp nhận như thế sao lại đau đớn, mềm ḷng. Mà thôi, đừng tự trách nữa, biết yêu thực sự mới có thể ghét đúng nghĩa; biết trân trọng con người mới có thể căm phẫn sự phi nhân, đừng là những cái máy, đừng đóng những vai kịch anh hùng, buồn đi, khóc đi...

            Thái Ngọc tự vỗ về, tự an ủi ḿnh, nàng gọi nho nhỏ: “Thắng ơi!” và nhớ có lần anh đă nói: “Cho dù có thế nào, tôi sẽ có mặt, đâu đó, bên Ngọc.” và nàng cũng rất muốn nói với anh, nói với những anh em, chiến hữu, c̣n, mất khác những lời như thế.

            Thái Ngọc ngồi im lặng rất lâu, nàng không khóc nhưng dường như nước mắt đang ràn rụa chảy, những giọt lệ lặng lẽ. 

Arizona, tháng 3-1994  

Trở về trang tác giả và tác phẩm