Đêm Lạ

đặng phùng quân

tờ sự vụ lệnh đến vào lúc chàng từ quán trở về, những tờ giấy bạc người bạn mới đưa c̣n gấp bỏ trong túi quần (hắn không đếm, mà chàng cũng chẳng để ư, chỉ biết bên cạnh tách trà vắt chanh c̣n chua ngát, câu chuyện mượn tiền như rơi vào thinh không giữa những tiếng động ban trưa của một ngày nắng gắt, ánh sáng rực rỡ ngoài thềm, xe cộ qua lại nhộn nhịp, cả tiếng muỗng chạm vào thành cốc, tiếng quạt trần nhịp nhàng, những khung cửa kính chói chang trong suốt, a! thành phố như đang đùa rỡn cùng cuộc sống) chàng lại hân hoan sửa soạn lên đường, như một tiếng gọi sau những ngày dài trống vắng, căn pḥng trọ đơn sơ, những quyển sách vất ngổn ngang quanh chỗ nằm, dưới gầm ghế vải, có thật chàng đă hiện diện ở suốt quăng thời gian qua (từ lúc nào? chàng không thể nhớ rơ h́nh ảnh nàng vẫn thật đầm ấm từ khi họ đến nơi đây, t́m được căn pḥng này ở khuất con hẻm nhỏ trong khu xóm đổ ra con đường đất quanh co dọc căn tường thành chạy dài theo sân ga bỏ hoang phế từ lâu, vào thời chiến đó - mọi nơi gia cư chen chúc, đắt đỏ, nàng không thể ở măi trong lưu xá để chàng đưa đón hàng ngày, họ phải t́m kiếm một chỗ ở, cuộc t́nh có thể đánh dấu sự đổi thay thói quen nơi người này, tập dần vào khuôn khổ nơi người kia, bắt đầu cuộc chung sống c̣n ngỡ ngàng mới mẻ, thời chiến đă khiến tâm hồn họ khoáng đạt, người thiếu nữ đến từ miền Trung làm quen với đô thị ồn ào, chia cuộc đời làm hai mảnh, nửa sinh hoạt nơi nhà trường sôi động theo những cuộc hội thảo, xuống đường, tinh thần như lớn lên cùng thời thế, nửa khép ḿnh trong kỷ luật gia đ́nh, từ giờ ăn giấc ngủ, đến phép tắc tiếp bạn, mặc áo dài tề chỉnh mỗi khi ra khỏi pḥng xuống pḥng khách (như nội quy lưu xá bắt buộc), cuộc sống xa nhà đă cởi bỏ cho nàng những e ấp, khép nép của cư dân tỉnh lỵ để ḥa đồng vào nhịp hoạt động náo nhiệt của tuổi trẻ, có thể tất cả những nguyên cớ đó đă đưa đẩy cuộc t́nh của họ (gặp nhau trong một dịp hội thảo, quen biết mau chóng và t́nh yêu đến từ lúc nào? chàng không thể nhớ rơ) vào một phiêu định, giă từ cơi đời con gái bước sang thế giới lứa đôi, sắp xếp thời giờ trong một ngày để họ có thể sống với nhau trọn vẹn, không phải nếp sống của người nội trợ lo từng bữa cơm cho chồng, quả thật nàng không thể thực hiện điều đó (ít ra trong lúc này), nàng đang theo học Dược, phần lớn thời giờ ở pḥng thí nghiệm, phải vận dụng trí nhớ để thuộc ḷng những chương sách dài dặc, trong khi tâm hồn nàng bồng bềnh vào cơi thơ mộng, buổi sáng thường th́ chàng trở dậy thật sớm, làm những động tác thể dục cơ bản, trước khi pha một tách cà phê đặc sánh, ngồi lặng lẽ trong tranh sáng tranh tối nh́n những giọt nước chẩy chậm dưới phin, thói quen nhàn tản từ lúc sống chung với nàng, không c̣n la cà ngoài quán với bạn bè, nhiều khi lang thang đếm bước nơi công viên chờ đợi giờ mở cửa,ngắm khuôn mặt nàng ch́m đắm trong giấc ngủ qua lớp mùng mờ nhạt, nàng với những đêm chong đèn khuya học bài, khi chàng đă thiếp đi cùng với trang sách đọc dở, có phải cuộc sống lứa đôi cứ tuần tự êm đềm như vậy? kiểm điểm lại ngày tháng qua đi, chàng rời bỏ vùng cao nguyên về thành phố, chẳng biết tự một t́nh cờ nào, chàng nhận lời cộng tác với một tờ báo rồi từ đó cuốn hút vào sinh hoạt, trong ḷng không gợn chút đam mê, những đồng tiền kiếm được vừa đủ cho cuộc sống độc thân, ăn ngủ ở nhà bạn bè, tiêu pha thời gian nơi những canh bạc tụ tập anh em, cuối tuần lên trường đua thử thời vận với những tấm vé rồi làm câu chuyện bàn tán cho hôm sau bên bàn cà phê - nơi gặp gỡ trở thành thông lệ (bằng hữu, người th́ vừa trở về từ mặt trận, người thả chùng tâm sự sau những ngày dài trước bục giảng, người thoải mái tinh thần vay mượn những khoảnh khắc tiêu dao ngoài ngưỡng cửa gia đ́nh vợ con nheo nhóc, hoàn cảnh thật khác biệt, t́nh bạn bè lăng đăng, song dường như cuộc sống không thể thiếu những giây phút họp mặt), nàng cũng hiểu như vậy, cái khung gia đ́nh không trói buộc họ thành những kẻ chịu đựng lẫn nhau, hai người vẫn giữ niềm thân ái ban đầu, ngay từ lúc khám phá ở giây phút thứ nhất, nụ hôn trong đêm giao hoan nàng đón nhận trên môi, nàng cũng thoáng ngạc nhiên nhớ lại những khi gần gũi trong thuở vừa yêu nhau, hơi thở của bạn tỏa trên mặt mũi, cận kề đến nỗi hương thơm của bạn thấm vào khí quản nhưng sao họ vẫn không hôn môi nhau, g̣ ngực nàng căng cứng khi da thịt áp vào nhau, lúc đầu lưỡi đón nhận hương vị lạ lùng, đầm ấm, mạch máu như rộn khắp toàn thân, cảm giác mở ngỏ chờ đợi, nỗi đam mê nồng nhiệt bao vây quan hệ luyến ái của họ, ngăn cách với cơi ngoài, chia sẻ những ưu tư đối phó trước xă hội, vào lúc áp lực cuộc chiến dữ dội, chàng không muốn bị gọi động viên nên ghi danh học lại, họ có dịp ngồi đối diện với nhau quá khuya, trầm lặng vào bài vở, thảng hoặc đôi lúc có thấy trong nhau nỗi bận rộn đă lấn át một phần đời, họ lại muốn buông xuôi công việc để sống gần nhau hơn, thắp lên ngọn lửa yêu đương mănh liệt, có phải sự lạ mặt của trí thức khởi từ niềm hoài nghi ở một thoáng chốc nào đó, họ tự hỏi người t́nh của ḿnh là ai? tại sao họ có thể tưởng nhớ đến nhau tha thiết như thế) có thật chàng đă trải qua một kỷ niệm nơi căn pḥng này, h́nh ảnh một người khác, những dấu tích quá khứ trống trơn, cả một quăng thời gian hiu quạnh mệt mỏi như khi chàng từ bỏ công việc đang làm, cũng chờ đợi lập thủ tục muốn thay đổi cuộc sống và bây giờ sẵn sàng ra khỏi thành phố, tại sao cảm thấy tiếng reo vui trong ḷng, chàng thật t́nh không rơ? ư nghĩ miên man trên đường tới khi chọn một chỗ ngồi trong chuyến xe cuối cùng chờ đợi chuyển bánh, quang cảnh bến xe xế chiều đă vắng bóng những người bán hàng rong nhốn nháo ngoài cửa, chỉ xuất hiện một người đàn ông bận chiếc áo vét sờn gấu ôm sát tấm thân gầy c̣m, đầu đội mũ dạ nhăn nhúm, bộ mặt nghiện ngập, rảo bước lên xe trong dáng điệu vội vă, lúc đó chàng mới nhận thấy ông ta xách một chiếc cặp da cũ, ông dừng lại trên lối đi giữa hai hàng ghề, để chiếc cặp xuống từ tốn lấy ra một cuốn sách nhỏ kẹp giữa hai ngón tay, bắt đầu quảng cáo về những bài thuốc chữa trị đau bụng, nhức đầu, sâu răng, sán lải, kinh nguyệt không đều viết trên cuốn sách, ông lần lượt rút những ve nhỏ giơ lên trước mặt, trong khi thao thao bất tuyệt những lời dường như đă lập đi lập lại nhiều lần, ông không cần để ư hành khách có chú ư hay không, nói cho đến khi người lơ đă nhẩy lên báo hiệu xe rời bến, ông bỏ những ve thuốc vào trong cặp lại, lặng lẽ đi ngang qua những hàng ghế về phía cuối xe, bước xuống, h́nh ảnh ấy đuổi theo măi cuộc hành tŕnh của chàng, ngang qua đại lộ thành phố, những hàng cây rợp bóng nắng, những căn nhà khuất dần theo chuyển động, xe chạy vùn vụt về hướng xa lộ mới mở, những mảnh ruộng c̣n trũng nước với những bờ cỏ xanh rậm ŕ, những chặng giây kẽm gai theo hút tầm mắt tưởng như kéo dài vô tận tới cuối chân trời, trong ḷng chàng nặng chĩu ấn tượng cuộc đời cũng lủi thủi buồn bă như h́nh ảnh người đàn ông bán thuốc dạo, có phải tha nhân là tấm gương rọi lại niềm cô độc ẩn mặt bấy lâu đă sinh động, dường như chàng đang cố lẩn tránh tuyệt vọng, có phải ngày tháng cũng vun vút thẳng tắp như rặng cây rừng cao su hàng hàng lớp lớp bên đường, in hằn những vết cạo mủ chạy ṿng quanh thân, những bờ mương ẩn hiện vắng lặng, con đường trước mặt dẫn vào thị trấn, xe dừng lại bến, băi đất rộng chỉ có chiếc vận tải chừng đă rỡ hàng đậu im ĺm, nh́n sang khu quầy vé trống, chàng hỏi người lơ xe chỉ lối tới trường, đi ngang qua trại lính tiểu khu, vọng gác ở khuất sau cổng chào, dường như treo tấm biểu ngữ lớn nhưng chàng không ngước mắt nh́n, con đường đất đỏ bụi tung mù theo bước chân, ṿng theo sân vận động qua dẫy bệnh xá tới một con đường nhỏ dẫn vào khu nhà thấp, tấm bảng dựng sau dẫy hàng rào gỗ sơn đă phai màu kẻ hàng chữ tên trường, đi vào căn nhà đầu tiên bên tay phải, chàng đẩy cánh cửa gỗ (loại cửa gắn lưng chừng khung cửa lớn, cao tới ngang ngực) gặp người đàn ông đứng tuổi đang cúi đầu sát xuống cuốn sổ lớn để trên bàn, ông ta nghe tiếng chào ngước lên nh́n, cặp kính cận dầy cộm, ông cầm lấy tờ sự vụ lệnh chàng đưa ra, xem qua và nói cho chàng rơ, ông hiệu trưởng không có mặt trong thị trấn hôm nay, chàng có thể trở lại vào ngày hôm sau để nhận việc, ông ta gọi chàng bằng tiếng thầy, ông không tự giới thiệu, dáng điệu mực thước, giọng nói chậm không vồn vă, song trước khi chàng cáo từ ông ta cho hay "ở đây không có quán trọ, nếu thầy không có ai quen th́ có thể về ngủ tạm ở nhà học tṛ", ông ta cũng không cần đợi hỏi chàng có ưng thuận, đă chỉ dẫn con đường xuống chợ, những ngả đường qua con lộ chính của thị xă về khu gia cư, lối t́m đến nhà người học tṛ (theo lời ông, sẵn sàng đón tiếp chàng), ông c̣n dặn ḍ cẩn thận kẻo lạc qua khu rừng phía đồi, chàng vừa thoáng ngạc nhiên không nghe đến việc ông mời về nhà, không rơ ông ở một ḿnh (hẳn là người khó tính) khi ra khỏi văn pḥng đi xuống phía chợ, chàng nh́n lại dẫy nhà thấp, xây cách nhau bằng những khoảng đất hẹp cỏ mọc lởm chởm, tưởng tượng đến ngày sắp tới sẽ quay trở lại, khởi sự một công việc đều đặn, ở một thị trấn thu hẹp trong hai con lộ chính, làm quen với một quán ăn hiu hắt, khi chàng bước vào, bóng chiều đă chạng vạng, người thiếu nữ hầu bàn vừa thắp ngọn đèn dầu để trên quầy, dọn dẹp đĩa bát bỏ vào chiếc chậu nhôm lớn để bên cạnh bếp than cháy âm ỉ, những vỏ chai bia không c̣n la liệt trên bàn, nàng nói như phân trần về đĩa cơm sườn nướng với mấy khoanh dưa leo cắt mỏng đem ra cho chàng (người khách cuối vào quán) là chiều nay các quán xá đều đông nghẹt khách ăn nhậu mỗi khi có đơn vị hành quân trở về, thời chiến đó, chàng h́nh dung cảnh lữ thứ náo nhiệt, nghe như tiếng đại bác ầm vang ở phía bên kia khu rừng, thành phố ở phía nào - nơi chàng vừa bỏ đi, cũng mông lung như khung cảnh trời đất lúc này, những ngọn đèn đường hiếm hoi trên con lộ...

chàng không nhớ rơ ra khỏi khu phố chợ, đi trên con đường nhỏ trồng những rặng cây găng san sát như hàng dậu ngăn cách những căn nhà thấp thoáng ánh đèn phía sau, tiếng giầy chạm lên những viên đá nhỏ, mùi dạ lan quyện trong không trung đưa chàng phiêu bồng vào một cơi xa lạ, lần đầu trong đời chàng cảm thấy hơi thở của thiên nhiên chạm da thịt, khứu giác như mở ngỏ đón nhận hương đêm, phân biệt mùi lá cỏ, khí trời sắc bén đến độ tế vi, chàng nhận ra thân xác cũng nhẹ nhơm, như thể một phần nào đang mờ nhạt trong bóng tối, có thể lư trí vẫn linh hoạt, tiếng nhủ thầm của người nói chuyện một ḿnh, hay phần nào năo bộ cựa quậy, bước chân đi mộng du vào cảnh trí mời gọi, đêm ngăn trở tầm thị giác, nhưng đêm mở rộng những chiều kích thực tại, chàng quên hẳn phương hướng, dường như một ngọn đèn lẩn khuất đâu đó cũng là dấu mốc, tai nghe như muôn điệu âm thanh đang ch́m dần mất hút vào hư vô, có lúc một điệu nhạc d́u dặt vọng ra từ căn nhà nào đó khuất trong những lùm cây kia, điệu nhạc không rơ lời chắc hẳn phát xuất từ đài bá âm thành phố, ư nghĩ lại miên man - khoảng cách của đời sống, thu gọn trong một khoảnh khắc, những ảnh tượng nơi trí nhớ có phải là kư ức thực sự, chàng không rơ, bỗng dưng khuôn mặt người đàn ông cận thị vừa gặp ban chiều ở văn pḥng nhà trường lại hiện ra, liệu ông ta có gia đ́nh chưa, tại sao ông lại chỉ chàng đến một nơi tạm trú chàng không hề được giới thiệu, chàng cũng quên bẵng hỏi tên người học tṛ đó, khuôn mặt ông như đă quen thuộc trong cuộc đời, và lúc này chàng nghĩ, ông ta có c̣n nhớ đến chàng, nên quay trở lại t́m kiếm ông, hẳn ông đang đợi chàng ở một điểm hẹn, ông ta thử thách chàng, lối đi trước mặt có thể dẫn đến ngôi trường - chàng nhớ lại, ông ta nói ở đây không an ninh v́ gần cơ sở đồn trú quân sự, thỉnh thoảng xảy ra những đợt pháo kích, ông có dọa nạt chàng, bóng đêm thị trấn thật hiền ḥa, vùng đất đặt chân lên như chao xuống một thung lũng dấu kín h́nh thể, rồi trong màn đêm một vệt sáng lừ lừ tiến về phía chàng, tiếng máy nổ lớn dần, những người lính ngồi thu ḿnh trên chiếc xe tuần tiễu, ánh đèn quét một ṿng qua mặt chàng nhưng không ai lên tiếng hỏi, ánh sáng lại lùi dần vào phía sau lưng, dấu tích tao loạn đánh thức chàng trở lại vùng kỷ niệm thất lạc đă lâu, h́nh ảnh người đàn bà thoát khỏi đời chàng, cơn mộng mị triền miên rơi vào khoảng trống, nỗi mất mát đau đớn, khiến chàng ăn năn đă để nàng ra đi, cơn sốt trở lại toàn thân lúc này, chàng muốn ngă xuống, chàng nghĩ nếu bây giờ nằm úp mặt xuống được, như một hành động tự vệ của con thú không nanh vuốt, a! cuộc chiến vẫn bao vây dầu ta có từ bỏ nó, quả thật chàng đă cố t́nh t́m những kẽ hở của luật lệ xă hội để không tham dự khi ghi danh lại Đại học, triển hạn thời gian quân dịch, chàng không nghĩ đến thái độ phản chiến, đời sống nếu phải chọn lựa, cũng không thay đổi được h́nh tích bản thân, con người dầu có mặt dưới đường phố nổi loạn, chấp nhận cầm súng ngoài mặt trận, những mâu thuẫn cùng cực của bạo lực để xoay chuyển vọng động, không có chàng, cuộc sống lứa đôi cũng chẳng gây áp lực cho việc xử thế, nàng vẫn là người bạn trọn vẹn không làm chàng thay đổi lối nh́n cuộc đời, cho đến mùa Xuân đó, khi nàng trở về thăm thành phố nàng sinh trưởng, nàng quyết định đi một ḿnh - có thể quăng thời gian vắng mặt khiến họ nhớ nhau hơn, nàng đă mất tích khi thành phố bị bao vây trong cơn khói lửa tàn bạo, t́nh thế càng khó khăn, phải một thời gian sau chàng mới có thể t́m kiếm đến nơi nàng ở trong vô vọng, trở lại mái nhà xưa lần lữa chờ đợi, một h́nh bóng đă tuyệt mù âm hao (biên cương sinh tử mong manh như thế, con người bất lực trước cuộc đời giới hạn, trí nhớ không tạo dựng lại được đời sống của kẻ khác trong ta), những ngày tháng qua đi khốn khó, ḷng chất chứa mối hận - kẻ thù nào? không thể nhận diện, niềm đau u uất của con người chính là sự dửng dưng của khoảng không, thật t́nh trong đêm nay chàng đă t́m thấy, lẫn với kỷ niệm mơ hồ về h́nh ảnh một thân yêu đầm ấm, tưởng tượng ṿng tay những đêm chăn gối, tất cả nhiệt t́nh của nàng ở những lời thủ thỉ, tiếng cựa ḿnh rên nhẹ, hơi thở nồng ấm trong nhau, có phải chàng bắt gặp từ nơi xa lạ, không c̣n nh́n thấy những ánh đèn thấp thoáng trước mặt nữa, gió thổi xuyên cành lá xào xạc, chàng nhận ra đang đi trên con đường rừng, như người đàn ông hồi chiều lưu ư, bất giác chàng nghi hoặc, thực sự có gặp gỡ con người đó không, tại sao trong lúc này chàng lại nhớ rơ điều đó, hay chỉ là ảo giác mộng mị, những thân cây sừng sững vây quanh như ngăn trở lối đi sắp tới, nhưng chàng vẫn tiến bước, có thể sau cánh rừng kia sẽ có lối trở lại, chàng nghĩ sắp sửa đến nhà, một căn pḥng với chiếc ghế vải để nằm và những quyển sách đang đọc dở dang, cái ư thức cô đơn đột nhiên ập xuống tê lạnh phần xương sống, cảm giác rùng ḿnh khắp châu thân mau chóng biến dạng cùng lúc chàng ngỡ một đám cháy đang bùng lên ở góc rừng phía trái, ánh sáng như bị cắt giữa những lùm cây bên lối đi, ngọn lửa thấp thoáng như một cái vẫy tay lôi cuốn, tự nhiên bừng khởi trong ḷng niềm sung sướng dào dạt, tưởng như đến cuối cuộc hẹn, hội ngộ bất ngờ với một người nào, niềm sung sướng thất lạc đă từ lâu lắm, khi chàng ngước mặt nh́n lên khung trời đen thẳm đầy huyễn tượng, một v́ sao đồng hành.

Trở về trang tác giả và tác phẩm